Trong dòng chảy lịch sử hàng ngàn năm của làng nghề Bát Tràng, bên cạnh những dòng men truyền thống như men ngọc, men rạn, men nâu, thì Gốm Men Chảy (hay Men Hỏa Biến) đã nổi lên như một tinh hoa nghệ thuật, mang vẻ đẹp độc bản, ngẫu hứng và đầy mê hoặc.
Gốm men chảy là dòng gốm độc đáo ở Bát Tràng, nổi tiếng với những dải men loang tự nhiên, ngẫu hứng, tạo nên các tác phẩm độc bản không chiếc nào giống hệt chiếc nào, phản ánh sự giao thoa giữa đất, lửa và tài hoa người nghệ nhân, mang vẻ đẹp mộc mạc, cổ kính nhưng vẫn hiện đại và có giá trị thẩm mỹ cao trong nghệ thuật gốm Việt Nam.
Dòng men chảy Bát Tràng không chỉ là kỹ thuật tráng men thông thường mà là cả một cuộc chơi giữa người thợ và ngọn lửa. Đúng như tên gọi, vẻ đẹp của nó đến từ sự biến đổi khôn lường của các hợp chất kim loại (như Sắt, Đồng, Mangan…) trong men dưới nhiệt độ cao (thường từ $1200^\circ\text{C}$ trở lên) và môi trường nung đặc biệt.
Trong quá trình nung, các chất tạo màu sẽ tan chảy, dịch chuyển và tương tác với nhau, tạo ra những dải màu loang lổ, hòa quyện, và chuyển sắc tinh tế.
Mỗi sản phẩm men chảy ra lò là một tác phẩm duy nhất vô nhị—không có hai chiếc bình, hai chiếc đĩa nào có hoa văn men giống hệt nhau 100%. Đây chính là giá trị cốt lõi làm nên sức hấp dẫn của dòng gốm này.
Gốm men chảy Bát Tràng được yêu thích bởi sự đa dạng về sắc thái, từ màu sắc tươi sáng đến tông trầm sâu lắng:
– Men Lục Bảo (Men Xanh Ngọc Bích): Sắc xanh trong veo, xen lẫn chút vàng nhạt, gợi cảm giác quý phái, cổ điển.
– Men Xanh Biển Chuyển Sắc: Sắc xanh lam, xanh lục hòa quyện như màu nước biển sâu, thường có vân trắng hoặc nâu nổi lên, tạo chiều sâu và cảm giác tĩnh lặng.
– Men Đỏ Huyết Dụ (Men Đồng Biến): Sắc đỏ thắm, rực rỡ nhưng không chói lóa, thường biến đổi thành màu hồng phấn, tím nhẹ hoặc xanh loang, cực kỳ hiếm và giá trị.
– Men Tím Than và Nâu Trầm: Mang vẻ đẹp huyền bí, cổ kính, thường được sử dụng cho các sản phẩm mang hơi hướng thiền định hoặc phong cách tối giản.
Men chảy Bát Tràng là dòng gốm giao thoa giữa kỹ thuật thủ công truyền thống và sự sáng tạo không ngừng. Nó là minh chứng cho tinh thần nghệ thuật của người thợ gốm, những người đã khéo léo biến ngọn lửa nóng bỏng thành những vũ điệu màu sắc huyền diệu, mang đến cho đời những tác phẩm nghệ thuật vô giá.
